REPORTAGE ZELFVERDEDIGING - Volkskrant, 11 February 2020)
Op zelfverdedigingscursus leren vrouwen een belager van zich af te vechten. Deze mannen fungeren als oefenmateriaal.
Auteur Georgia Oost
In de trainingszaal van Utrechtse sportschool Reflex ligt een man op de grond. Onder hem ligt een jonge vrouw. Worstelend probeert ze los te komen. De stoten die ze uitdeelt geven een doffe klap tegen de beschermlaag om zijn middel. Ze schopt en duwt hem omver, waarna een harde klap door de zaal galmt. Even kijkt ze nog achter zich als ze de klap hoort, maar besluit toch naar de andere kant van de zaal te rennen. Ze wordt ontvangen met luid gejuich van een groep vrouwen, inclusief trainer Synthia, die haar met een high five verwelkomt. Geslaagd. Het is maandelijkse kost bij de examens van de JUNO Cursus, een zes-weekse training gericht op het weerbaarder maken van vrouwen in dreigende situaties. Bij de examens wordt gebruik gemaakt van echte aanvallers, door de deelnemers simpelweg ‘de man in pak’ genoemd. De mannen hebben dikke pads om hun lichaam die de stoten moeten verzachten, een kruisbeschermer, helm op en een bitje in. Elk examen doen er twee mannen mee, die om en om een deelnemer moeten aanvallen.
Met deze examens willen de trainers van JUNO een zo realistisch mogelijk scenario nabootsen. Het JUNO Self Defense programma leert vrouwen niet alleen de technieken toe te passen die ze de afgelopen zes weken hebben geleerd, maar ook hoe ze moeten reageren als ze daadwerkelijk worden aangevallen. Tijdens de examens worden alle technieken stuk voor stuk geoefend met de mannelijke aanvaller, waarna op het einde een ‘drill-attack’ wordt gedaan: de man valt de vrouw aan, zonder dat zij weet wat hij gaat doen. Dit betekent dat ze opgetild kan worden, aan haar haren meegetrokken of op de grond gegooid. Pas als de deelnemer los is gekomen en naar een eindpunt is gerend, is het examen voorbij. De aanvaller kan haar, als ze niet snel genoeg is, zelfs nog bij haar enkel pakken als ze wegrent. Maar niet alleen vecht-situaties, ook kleinere vormen van seksuele intimidatie worden behandeld. Zo leren de deelnemers een zelfverzekerde houding aan te nemen en hoe ze duidelijk kunnen zeggen dat iemand afstand moet nemen. Ook dit wordt geoefend met echte aanvallers.
De aanvallers worden zorgvuldig uitgekozen door Synthia Stoffer, een van de weinige vrouwen met een derde zwarte band in Israëlische vechtsport Krav Maga, de eerste vrouwelijke Krav Maga instructeur in Nederland en oprichter van het JUNO Self Defense programma. De mannen die zij selecteert, kent zij uit de Krav Maga wereld. Stoffer: ‘Doordat ik met ze heb getraind, weet ik hoe ze reageren onder stress en in een gevecht. Het is belangrijk dat ze rust kunnen bewaren, anticiperen en contact kunnen blijven houden met hun tegenstander.’ ‘Sommige vrouwen die zich aanmelden voor het programma, hebben te maken gehad met (seksueel) geweld. Ik krijg vaak vooraf te weten wie dat zijn, omdat we deelnemers voor de cursus online een vragenformulier op sturen met de vraag waarom ze meedoen. Soms komt een vrouw het ook zelf aan me vertellen, soms zie ik het zelf al tijdens een training. Dan zie ik dat ze heftig reageren op bepaalde aanrakingen.
Dat geef ik dan ook door aan de aanvallers zodat ze daar rekening mee kunnen houden. Het belangrijkste tijdens deze examens, is dat de mannen sociaal en emotioneel sensitief zijn, zodat ze goed kunnen inschatten hoe ver ze kunnen gaan.’
Het nabootsen van een zo realistisch mogelijk scenario heeft een goede reden, legt Stoffer uit: ‘De stress die ontstaat tijdens de zogeheten ‘drill-attacks’, is gelijk aan de stress die ontstaat als iemand in het echt wordt aangevallen, maar met een wat lagere hoeveelheid en intensiteit. Het hersendeel waar de stress in wordt gecreëerd, slaat dit op. Door deze examens zo realistisch mogelijk te oefenen, hopen we het brein te leren zo snel mogelijk te reageren in zo een stressvolle situatie. Het doel is om op deze manier automatismes te creëren, zodat deze vrouwen - mocht een soortgelijke situatie ooit in het echt voorkomen - meteen weten hoe ze moeten reageren.’
Logisch dus dat deelnemers een JUNO examen als zenuwslopend ervaren. Maar ook de aanvallers kunnen er nog ‘de rillingen’ van krijgen. Wie zijn deze mannen die zich vrijwillig in elkaar laten slaan, om de weerbaarheid van vrouwen te verbeteren?
István Naggy (53) uit Utrecht, ICT’er, drie jaar actief
‘Synthia heeft mij als eerste gevraagd om aanvaller te zijn, een aantal jaar geleden. Elk examen vind ik nog spannend, ik krijg er de rillingen van dat dit überhaupt nodig is. Als ik aanval, zie ik de angst in hun ogen. Ik vind het zo erg dat ze zo bang moeten zijn. Maar ik snap het wel: ik ben ook bang. Ik wil deze vrouwen helemaal geen pijn doen, maar soms moet dat wel zodat ze kunnen leren. Examens doe ik ongeveer twee keer per jaar, ik ben nog aan het herstellen van een hartinfarct. Daarnaast heb ik een hernia gehad en twintig jaar geleden een zwaar auto-ongeluk. Maar ik blijf deze examens doen, ik wil vrouwen helpen. Ook als ik zie dat iemand in het openbaar lastig word gevallen of als iemand word gepest, moet ik altijd ingrijpen. Een paar maanden terug zag ik hoe een man vervelend was tegen een dame in de kroeg. Ik ben erop af gestapt en heb hem weggestuurd. Toen hij weigerde, greep ik zijn pols en stuurde hem weg. Hij vertrok meteen. Ik heb liever dat ze mij een klap geven dan iemand anders. Verwondingen oplopen tijdens de examens hoort erbij. Ik heb een paar keer een bloedneus gekregen, een bloedend oor, krassen in mijn gezicht, een vinger in m’n oog… Ik geef er niet om, als ze er maar van leren. Het gebeurt wel eens dat iemand tijdens zo een examen in huilen uitbarst. Er zitten vrouwen bij die in het verleden iets hebben meegemaakt, dan krijgen ze een herbeleving. Dat soort momenten zijn wel heftig. Ik hoop dat ik een stukje angst bij ze weg kan halen. Zo lang als ik het kan en mag, blijf ik het doen.’
Sem Kok (29) uit Utrecht, bokstrainer, twee jaar actief
‘De eerste keer dat ik aanvaller was, werd ik meteen een bloedneus geslagen. Dat was een sterke vrouw die goed kon vechten, en mijn helm zat te dicht op m’n neus. Daar heb ik van geleerd, maar spannend vind ik het niet. Dat is overigens een ander verhaal voor sommige vrouwen. Zo’n groot pak en een helm, dat is best intimiderend. Je kan het lezen aan de lichaamstaal, het is duidelijk wanneer iemand bang is. Ik moet deelnemers vaak aanmoedigen om harder te slaan, dat vinden ze soms moeilijk. Het is geen stootkussen meer waar je tegen moet slaan, maar een ander mens. Als ik het voor elkaar kan krijgen dat een vrouw mij, hoe bang ze ook is, echt goede klappen geeft, dan is het voor mij geslaagd. Juist door daar te staan als aanvaller, geef ik die vrouwen net dat extra beetje vertrouwen mee. Dat is heel waardevol voor me en ook de reden waarom ik dit doe: om zelfvertrouwen te geven. Ik vind het belangrijk dat de deelnemers na zo een cursus het idee hebben van: ‘Oké, ik kon dit gevecht goed doorstaan met iemand die niet zomaar meegeeft.’ De mooiste momenten zijn als een vrouw los is gekomen uit mijn greep en ze zo een blik heeft waarbij ik het vuur in haar ogen kan zien. Dat is kicken.’
Tim Knaapen (36) uit Utrecht, onderzoeksassistent Sociale Wetenschap, 1,5 jaar actief
‘Zodra ik voor sommige vrouwen sta merk ik dat het best eng voor ze wordt. Dat zie ik aan hun ogen. Ik ben me er ook wel bewust van dat er soms deelnemers tussen zitten die bepaalde herinneringen hebben die dan terug komen. Dat schiet op dat soort momenten wel eens door mijn hoofd. Dan denk ik: is dit iemand die een verleden heeft? Zoiets zie ik wel eens terug, als ik bijvoorbeeld bovenop een vrouw lig en zij los moet zien te komen en ik zie dat ze in paniek raakt. Dan word ik mij opeens bewust van mijn machtspositie. Gek genoeg vertellen deelnemers ook wel eens uit zichzelf aan mij dat ze iets hebben meegemaakt. Dan bedanken ze me enorm en vervolgt het met ‘want ik heb een verleden met…’. Op het moment dat ik die helm opzet ben ik de belichaming van hun herbeleving, maar zodra ik ‘m afzet ben ik gewoon iemand die hen helpt met het verwerken van een ervaring. Na zo’n examen lopen ze anders naar buiten, hun houding verandert. Dat zie ik vooral bij de deelnemers die het eerst heel spannend vonden, maar toch doorgingen en zichzelf als het ware overwonnen. Dan heb ik ze hun zelfvertrouwen teruggegeven.’
Synthia Stoffer is opgeleid in Israël, Zwitserland en de Verenigde Staten. Stoffer was in 2005 de allereerste vrouwelijke krav-maga-instructeur in Nederland. In 2017 lanceerde ze Juno Self Defense, een programma om vrouwen over de hele wereld sterker en zelfbewuster te maken en hun veiligheid te vergroten. Voor deze training heeft Stoffer samengewerkt met psychologen en gespecialiseerde hulpverleners. Zo hoopt zij dat iedereen zich kan verdedigen ongeacht geslacht, leeftijd, lengte of kracht.