Begin deze week kreeg ik de vraag van Nu.nl: “Synthia, wat vind jij van die enorme run op zelfverdedigingssprays?
Ik snap het heel goed. Ik snap de angst, de boosheid, het gevoel van onmacht. Dat zoveel vrouwen nu naar sprays grijpen, laat zien hoe groot de onveiligheid is die we voelen.
En tegelijkertijd is het zorgelijk. Want sprays geven misschien een gevoel van controle, maar ze lossen het échte probleem niet op.
Het probleem met (alternatieve) sprays
De reflex om “iets” te kopen dat je kan beschermen, is logisch. Alleen: pepperspray is in Nederland verboden. En zelfs áls het zou mogen, moeten we eerlijk zijn over de beperkingen en risico’s. Een spray voelt misschien als houvast. Maar in de praktijk zitten er flinke haken en ogen aan.
Voordeel
Ja het kan tijdelijk afschrikken en je hooguit een paar seconden geven om bijvoorbeeld weg te komen.
Nadelen
In een bedreigende situatie, vol stress: kun je er überhaupt snel bij?
Als je het gebruikt: hoe zit het met de windrichting? Je wilt niet jezelf raken.
Het effect is tijdelijk. Wat als je niet kunt wegrennen? Wat zijn dan je opties?
Het gebruik kan agressie juist verder aanwakkeren. Wat doe je dan?
Een spray lijkt misschien houvast te bieden, maar het is een illusie van veiligheid, er zijn effectievere opties.
En het legt iets bloot wat veel groter is: dat vrouwen zich onveilig voelen doordat er geweld gebruikt wordt tegen vrouwen. Dit is geen individueel probleem en dat ligt niet aan de vrouw. Het is een maatschappelijk probleem. Het is structureel. En het raakt ons allemaal.
Waar het écht om gaat
Geweld is gedrag. Het geweld tegen vrouwen komt bijna altijd voort uit mannen. Dat is een ongemakkelijke waarheid. We lossen dit niet op door vrouwen meer spullen in hun tas te laten stoppen. We lossen dit op door verantwoordelijkheid te nemen als samenleving, en vooral als man.
5 maatregelen die verschil kunnen maken
Mannen nemen verantwoordelijkheid
Geweld tegen vrouwen is een mannenprobleem. Het is aan mannen om elkaar aan te spreken, hun rolmodellen te herzien en actief bij te dragen aan een cultuur waarin dit gedrag niet normaal is.Solidariteit in de samenleving
We hebben elkaar nodig. Kom voor elkaar op in het dagelijks leven. Denk na, zeg iets, help, sta naast vrouwen in plaats van weg te kijken. Alleen met elkaar kunnen we deze cultuur doorbreken.Beleid & bescherming
Strengere handhaving tegen intimidatie, stalking en geweld. Maar ook laagdrempelige hulp en steun voor vrouwen die aan de bel trekken.Cultuur en media
Stop met victim blaming. Stop met seksisme wegwuiven als grap. Media en cultuurmakers dragen verantwoordelijkheid om verhalen te vertellen die gelijkwaardigheid en respect uitdragen.Onderwijs & opvoeding
Begin bij de basis. Leer kinderen wat grenzen zijn, wat consent betekent en hoe je respectvol omgaat met elkaar. Niet pas in de bovenbouw, maar vanaf jonge leeftijd.
En ondertussen: wat je zelf kunt doen
Totdat de samenleving verandert, blijft het voor vrouwen belangrijk om eigen keuzes te maken rond persoonlijke veiligheid. Niet omdat het onze taak zou moeten zijn maar omdat de realiteit ons daartoe dwingt.
Effectievere opties dan sprays
Zelfverdedigingstraining – vergroot je fysieke én mentale weerbaarheid. Jij bent zelf het krachtigste middel.
Een plan maken – bespreek met je vrienden en familie: wat als… Samen sta je sterker.
Persoonlijk alarm – maakt veel lawaai, schrikt af en trekt de aandacht.
Tips om jezelf te beschermen
Vertrouw altijd op je gevoel en onderneem actie. Maak een plan.
Voel je je onveilig? Ga weg. Bel 112.
Als het niet anders kan: vecht terug met alles wat je hebt. Schreeuw, sla, trap, bijt, gebruik je lichaam, zorg dat je wegkomt en breng jezelf in veiligheid.
Conclusie
Sprays lossen niets op. Niet het geweld, niet de angst, niet de ongelijkheid.
De enige weg vooruit is dat we als samenleving verantwoordelijkheid nemen. Dat mannen hun verantwoordelijkheid nemen. En dat we samen nieuwe normen creëren waarin vrouwen zich veilig kunnen voelen en veilig zijn.
Tot die tijd zullen vrouwen zich voorbereiden en beschermen. Maar laten we helder zijn: het echte werk ligt bij ons allemaal want geweld tegen vrouwen is niet normaal.
